ÇOCUĞUNUZU TUVALETE HAZIRLAMA
Çocuk gelişimi söz konusu
olduğunda Tuvalet eğitimi oldukça önemli bir yere
sahiptir. Tuvalet eğitiminin kişilik gelişimi üzerinde etkisi bulunmaktadır.
Ayrıca sosyal ve psikolojik gelişimde çocuk için önemli bir basamaktır. Tuvalet eğitimi, bebeğinizin artık büyüdüğünün
ve çocukluk dönemine geçtiğinin göstergesidir diyebiliriz. Her çocuğun tuvalet
eğitimine hazır olma yaşı farklı olmakla birlikte genel olarak 24 aydan
sonra tuvalet eğitimi alabilecek duruma gelirler.
Ebeveynler çocuklarının ne kadar
erken tuvalet eğitimi alırlarsa o kadar iyi olacağını düşünebilirler, oysa ki
bu durum bazı problemlere yol açabilmektedir. Bir çocuğun tuvalet
eğitimini alabilmesi için, öncelikle kas gelişimini tamamlamış olması
gerekmektedir. Özellikle dışkı kontrolünün tam anlamıyla sağlanması 3 yaş
itibari ile olmaktadır. Ebeveyn olarak Tuvalet eğitimini gözünüzde büyütüp,
sürecin zorlu geçeceğini düşünürseniz eğer bu durum çocuğunuzu bu özerklik
sınavında olumsuz etkiler. Zihnen bu sürecin çocuğunuz ve sizin için kolaylıkla
gerçekleşeceğini düşünmelisiniz.
Çocuğunuzun tuvalet
eğitimine hazır olduğunu bazı davranışları ile rahatlıkla
anlayabilirsiniz. Bezinden rahatsız olma, bezini çıkarmaya çalışma, “çiş, kaka”
gibi ifadeler kullanmaya ya da tuvalete/ lazımlığa gitmeyi isteme gibi durumlar
söz konusu olduğunda, çocuğunuzun tuvalet eğitimine istekli ve hazır olduğu
anlayabilirsiniz.
Tuvalet alışkanlığı kazanma
sürecinde kitap ve oyuncaklardan yararlanabilirsiniz. Örneğin hikâye
karakterinin yaşadıklarından örnekler vermeniz çocuğunuza yalnız olmadığını
hissettirecektir. Aynı zamanda oyuncak ayı ya da benzeri oyuncak karakterlere
bez bağlayarak ona tuvalet alışkanlığı kazanma sürecinde destekleyici
olabilirsiniz. Onun bezden çıkma hikayesi ile çocuğunuz özdeşim kurabilir ve bu
süreç eğlenceli bir duruma dönüşebilir.
Bu eğitimin kalıcı hale gelip
bir alışkanlığa dönüşmesi ve sağlıklı beceri kazanımı için anne ve babanın
tutarlı davranması bu nokta da çok önemlidir. Çocuğunuzun altının kuruluk
süresine bakarak en az 15 dk. en geç 30 dk. Olmak şartı ile “Tuvalet zamanı”
diyerek tuvalete götürebilirsiniz. Bu süre zarfında ilk hafta kendisinin
süreçle ilgili farkındalığı kazanmasını sağlamak için soru sormayı tercih
etmeyin.
Tuvalet eğitimi, sabır
gerektiren bir süreçtir. Çocuklar tam olarak kontrol kazanana kadar gündüz ya
da gece altlarına kaçırabilirler. Bu gibi durumlar söz konusu olduğunda,
cezalandırmamak, bunun normal bir durum olduğunu ona ve kendinize hatırlatmak
rahatlatıcı ve motive edici olacaktır. Tuvalet
eğitimi verdiğiniz dönemde, geceleri altına kaçırmasını önlemek
amacıyla, bebeğinize gece bez bağlamak ne yazık ki yapılan en büyük
hatalardandır. Çocuğa çelişkili bir durum yaşatmış oluruz ve gece kuru kalmayı
başaramayacağının düşünüldüğünü göstermiş oluruz. Oysa, onun kendisine güvenmesinin tek yolu,
sizin ona güvenmenizdir.
Tuvalet alışkanlığı
kazandırılırken çocuğa baskı yapılması,
cezalandırılması ya da kendi haline bırakıp istediği yere yapmasına izin
verilmesi doğru bir yaklaşım değildir. Bu yaklaşımların sonuçları pek de hoş
olmamakla birlikte çocuğumuzun karakter ve kişiliğini de etkilemektedir.
Bunların yanında tuvalet eğitimi aynı zamanda, çocuğa sınırların
kazandırılmasını da sağlamaktadır. Çocuğu zorlamadan, motive ederek öğretmek ve
istediği yere değil, belirli yerlere tuvaleti yapabileceğini göstermek yani
sınırlamak en iyi sonucu vermektedir.
İlk tuvalet deneyimde çocuğunuz
size sorular sorabilir. Klozet deliği çocuğunuza korkutucu gelebilir. Bu
noktada çocuğunuzu anlayan ve sakinleştiren olmakta fayda var. Küçümseyen ya da
zorlayıcı davranmanız çocuğunuzun kaygılarını tetikleyebilir.
Anne kakam nereye gidiyor?
Bu dönemde çocuğunuzun
gelişimsel yönü anal bölgededir. Çocuğunuzun vücudundan çıkan dışkı da onun bir
parçasıdır ve bu nedenle ondan ayrılmak istemeyebilir. Burada çocuğunuzun
kaygısını anlayan bir tutum sergilemeniz doğru bir yol olacaktır. Çocuğunuz
dışkının gittiği yer hakkında sorular sorabilir. Bu sorulara yanıt verirken
kaybolma, birleşme, yok olma gibi terimlerden uzak durmakta fayda var. “Sen
tuvaletini yaptığında onlar oradan uzun bir yolculuğa çıkıyorlar.” Gibi kısa ve
net bir açıklama yapabilirsiniz. Aitlik duygusunu desteklemek için “Yolculuğa
çıkan her parçan ise her zaman sana ait olduklarını bilecekler” gibi bir
cümleler kullanabilirsiniz.
Tuvalet eğitiminde yaşanılan
kazalarda çocuğunuzun üstünü kendi değiştirmesini isteyebilirsiniz. Bu süreçte
ona yardımcı olurken asıl sorumluluğu çocuğunuza vererek durumla baş etme
gücünü arttırabilirsiniz.
Çocuğunuzun altını değiştirirken duygularınıza
dikkat edin!
Bıkkınlık, öfke ve sinir ile
çocuğunuza yaklaşmanız, çocuğunuzun altını sarsarak değiştirmeniz ya da
kazalarda bu şekilde olumsuz bir tutum sergilemeniz çocuğunuzun tuvalet
alışkanlığı kazanımına ket vuracağı gibi cinsiyet kimlik kazanımını da olumsuz
yönde etkileyecektir. Bu gibi durumlarda sakin ve bu durumun doğal olduğunu
kabullenmeniz gerekir. Bu süreçte sorumluluğu çocuğumuza vererek onun kendi
bedeninin sorumluluğunu yalnızca kendisi alabileceği duygusunu da aşılamış
oluruz.
Çocuğunuzun başarısını dillendirin ve destekleyin!
Özerkleşmenin en önemli adımında
çocuğunuzun tuvalet kazanımına hazır olduğunu ve bu konudaki farkındalığınız
ile destekleyin ve ödüllendirin. Ödüllendirmelerinizi ve onaylamalarınızı
yaşanılan olaylar ile bağlantılı olarak kurgulayabilirsiniz.
Sonuç olarak bu dönemde
çocuğunuzun gelişimine destek olmak adına davranışlarımızı kontrol altına almak
en doğru yol olacaktır. Çocuğumuz gelişirken hangi duygu ile onları izlediğimiz
ve destek olduğumuz son derece değerlidir.
Baby World
Beceri Gelişim Merkezi
Rehberlik Birimi